Serbest Bölgelerin Yer Seçimini Etkileyen Dinamiklerin Belirlenmesi: Mersin Serbest Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme

Dünya ülkelerinin dış ticaret işlemlerinin büyük bir çoğunluğu, bugün sayıları 3500’ ün üzerinde olan serbest bölgeler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Modern anlamda kurulan ilk bölgenin başarıya ulaşması ile dünya genelinde yaygınlık kazanmıştır. Geri kalmış bölgelerin kalkınmasında aracı olması beklenen ve yeni ekonomik üsler olarak nitelendirilen bu alanların giderek artan popülerliklerinin akademi alanında da yansımaları görülmüş; farklı kapsam bakış açılarıyla bölgeleri inceleyen birçok çalışma tamamlanmıştır. Ancak gerçekleştirilen çalışmalara bakıldığında yer seçim sürecini etkileyen kriterler üzerine yeterince yoğunlaşılmadığı; literatürün kısıtlı kaldığı görülmüştür. Bu seçimlerinin hangi kriterlere dayanılarak yapıldığı, kriterlerin öncelik durumlarının bölgelere ya ülkelere göre değişim gösterip göstermediği literatürden elde edilen mevcut uygulamalara ne ölçüde yansıdığı incelenmektedir. Çalışma kapsamında Çin, Güney Kore, ABD başta olmak üzere çeşitli ülkelerinde bölgeler, kurulu araştıran çalışmalar Bankası, OECD UNCTAD gibi kurumların yayınladığı raporlar detaylı incelenmiş; yönlendiren 8 ana kriter nitel, nicel nitelikte dizi alt kritere ulaşılmıştır. Elde Türkiye’de kurulmuş bölge Mersin Serbest Bölgesi özelinde değerlendirmelerde bulunulmuş sonuç tespit pek çoğunda avantaja sahip olduğu kanısına varılmıştır.